یکی از قوانین جدید صدور چک در سال ۹۷ اصلاحیه‌ای بر قوانین صدور چک بود که از گذشته وجود داشت. بر اساس قوانین جدید چک در سال ۹۸٫ در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، به تقاضای دارنده چک که به بانک مراجعه کرده است، بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده پشت چک، آن را به بانک تسلیم کند.
می‌توان گفت قوانین جدید صدور چک در سال ۹۸ نیز مطابق با سال ۹۷ بوده و به نظر می‌رسد تغییرات چندانی در ارتباط با آن وجود نداشته باشد. البته احتمالا قوانین جدید چک در سال ۹۸ بشتر بر روی چک های الکترونیکی متمرکز شود.
علاوه بر این موارد، بانک‌ها می‌بایست طبق تقاضای صاحب چک در اسرع وقت کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد کرده و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای مشابه ماده قبل، آن را تحویل متقاضی دهد.
به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضائی و ثبتی اعتنایی نخواهد شد و چک مورد نظر نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده، بی‌محل قلمداد شده و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک جانشین اصل چک خواهد شد.
زمان اجرای قانون جدید چک
در جدیدترین ابلاغیه رئیس جمهور دکتر حسن روحانی در ارتباط با قوانین جدید چک در سال ۹۷ و زمان اجرای قانون جدید چک به وزارت اقتصاد و بانک مرکزی آمده است: «در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به پیوست « اصلاح قانون صدور چک» که در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ سیزدهم آبان ماه یک هزار و سیصد و نود و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۲۳ آبان ۹۷ به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره ۷۲۰۸۳/۵۲ مورخ ۲۹ آبان ۹۷ مجلس شورای اسلامی واصل گردیده، جهت اجرا ابلاغ می‌گردد. بنابراین زمان اجرای قانون جدید چک از ۲۹ آبان ماه سال ۹۷ در نظر گرفته شده است.
مجازات حقوقی چک برگشتی
تصور غلطی که در رابطه با چک حقوقی و مجازات حقوقی چک برگشتی رایج است از اعتبار افتادن چک حقوقی می‌باشد. لازم است بدانیم در مورد مجازات حقوقی چک برگشتی، شخص صادرکننده قابل تعقیب و مجازات کیفری نیست لاکن اموال و دارایی او قابل توقیف می‌باشد. و دادگاه نیز حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد داد جز در شرایطی که طبق دفاعیات صادر کننده محرز شود که به طور کلی طلبی وجود نداشته و یا چک بابت ربا صادر شده و یا به هر دلیل دیگر دارنده و خواهان چک صاحب هیچ گونه حق و حقوقی نیست.
یکی دیگر از پیامدهای قانون جدید چک آن است که اگر چک به دلیل کمبود موجودی برگشت بخورد، تمامی حساب‌های بانکی صادرکننده چک در سیستم یکپارچه بانکی کشور مسدود خواهد شد. برای اینکه از سوابق چک‌های برگشتی خودتان یا دیگران مطلع شوید این مطلب (استعلام سوابق چک برگشتی) را بخوانید.
در پاسخ به این سوال که دسته چک تا چه زمان اعتبار دارد باید به نوع چک توجه داشت. با این حال به طور کلی حداکثر اعتبار چک از تاریخ صدور سه سال است. البته با توجه به طرح جایگزینی چک های الکترونیکی تاریخ انقضاء چک های قدیمی تا پایان اردیبهشت ماه ۹۷ بوده است.
در حال حاضر چک‌های قدیمی به دلیل راه‌اندازی سامانه صیاد اعتبار خودر را از دست داده‌اند. سامانه صیاد در پایان شهریور ماه سال ۹۶ تحت عنوان سامانه صدور یکپارچه چک با هدف متمرکزسازی درخواست‌های دسته چک، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و امضا، جلوگیری از عدم اصدور دسته چک به افراد فاقد صلاحیت و بدسابقه و همچنین اختصاص شناسه منحصر به فرد به هر برگ چک، توسط بانک مرکزی، راه‌اندازی شد. بدین ترتیب بانک‌ها به سامانه متصل شدند تا متقاضیان نیز بتوانند همزمان دسته چک‌های خود را تغییر داده و به دسته چک‌های صیادی تبدیل کنند.
مهلت شکایت کیفری چک برگشتی
طبق قانون مهلت شکایت کیفری چک برگشتی یا بلامحل ظرف مدت ۶ ماه است. به این صورت که اگر تا حداکثر شش ماه از تاریخ چک اقدام به برگشت شود مجازات کیفری در انتظار فرد صادرکننده چک است.
به‌بیان‌دیگر طبق قانون مهلت برگشت چک بلامحل برای اقدامات کیفری شش ماه از تاریخ چک است؛ همچنین یک مهلت شش‌ماهه از تاریخ گواهی عدم پرداخت است که در این مهلت اگر شخص نسبت به آن اقدام قانونی نکند چک از حالت کیفری خارج شده و به قوانین حقوقی بسنده می‌شود.
البته درنظر داشته باشید عملا بیشتر از دو ماه برای شکایت کیفری نباید صبر کرد. چون چک زمانی برگشت‌خورده محسوب می‌شود که تمام مراحل مربوط به آن توسط بانک طی شود. ولی ممکن است با افزایش تعداد چک‌های برگشتی بانک‌ها با تراکم مواجه شده و در فرصت مقرر نتوانند اقدامات لازم را انجام دهند؛ و چک برگشتی کیفری تبدیل به چک برگشتی حقوقی خواهد شد.
دسته چک تا چند سال اعتبار دارد
در پاسخ به این سوال که دسته چک تا چه زمان اعتبار دارد باید به نوع چک توجه داشت. با این حال به طور کلی حداکثر اعتبار چک از تاریخ صدور سه سال است. البته با توجه به طرح جایگزینی چک های الکترونیکی تاریخ انقضاء چک های قدیمی تا پایان اردیبهشت ماه ۹۷ بوده است.
در حال حاضر چک‌های قدیمی به دلیل راه‌اندازی سامانه صیاد اعتبار خودر را از دست داده‌اند. سامانه صیاد در پایان شهریور ماه سال ۹۶ تحت عنوان سامانه صدور یکپارچه چک با هدف متمرکزسازی درخواست‌های دسته چک، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و امضا، جلوگیری از عدم اصدور دسته چک به افراد فاقد صلاحیت و بدسابقه و همچنین اختصاص شناسه منحصر به فرد به هر برگ چک، توسط بانک مرکزی، راه‌اندازی شد. بدین ترتیب بانک‌ها به سامانه متصل شدند تا متقاضیان نیز بتوانند همزمان دسته چک‌های خود را تغییر داده و به دسته چک‌های صیادی تبدیل کنند.
چک تا چه زمان اعتبار دارد؟
در پاسخ به این پرسش که یک چک تا چه زمان اعتبار دارد باید گفت جهت مطالبه چک به صورت قانونی و اقدام علیه صادر کننده چک تاریخ انقضا وجود ندارد و خواهان (ذی‌نفع) هر زمانی که بخواهد می‌تواند از طریق قانونی اقدام کند.
بیشتر بخوانید: راهنمای جامع رفع سوء اثر چک
چه کسانی می‌پرسند «چک چند سال اعتبار دارد»؟
این سوال که چک تا چند سال اعتبار دارد عموما توسط اشخاصی که چک تاریخ گذشته وصول نشده دارند پرسیده می‌شود. یعنی کسانی که برای ضمانت یا امور دیگری به کسانی چک داده‌اند و سال‌هاست که چک آنها در همان محل باقی مانده است. همان طور که در پاسخ به سوال قبل هم گفته شد دارندگان چک علی رغم موضوع تاریخ انقضا چک می‌توانند به صورت قانونی جهت دریاقت حقوق خود اقدام کنند. به عبارتی چک های برگشتی مشمول مرور زمان نمی‌شوند.
بنابراین اگر برای ضمانت وام، امور بانکی و هر کار دیگری چکی دست کسی دارید بهتر است هر زمانی که ممکن بود برای باز پس گرفتن آن اقدام کنید.
