با وجود اینکه طبق قانون، تنها کسی می تواند از بیمه بیکاری استفاده کند که بدون میل و اراده بیکار شده باشد، تمام کارگران فصلی و غیردائم بیمه بیکاری نمی‌‌گیرند.
چرا کارگران فصلی و غیردائم از مزایای بیمه بیکاری محرومند؟
براساس قانون بیمه بیکاری، بیکار به فرد بیمه شده‌ای اطلاق می شود که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد.
در راستای این قانون چنانچه بیمه شده‌ای به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوطه بیکار موقت شناخته شود و همچنین بیمه شدگانی که به علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی بیکار شوند، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری می شوند.
اما در سال ۷۹ سازمان تامین اجتماعی با صدور دستورالعملی به شماره ۱۰۰۰/۱۰۴۲۸ رسما کارگران مشاغل غیردائم، فصلی و پروژه‌ای که پس از اتمام کار یا پروژه، بیکار می‌شوند را از شمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خارج کرد.
بر اساس بند ۷ دستورالعمل مذکور، «کارکنان شاغل در کارهای با ماهیت غیردائمی مانند طرح‌ها، پروژه‌ها و پیمان‌ها، فعالیت‌های ساختمانی و عمرانی و … صرفاً در صورتی که بر اساس رأی مراجع حل اختلاف در اثنای کار و فعالیتی که بابت آن استخدام شده‌اند اخراج شده باشند مشمول استفاده مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.»
طبق این بند، کارگران مشاغل غیردائم و پروژه ای مانند سدسازی، راهسازی و غیره که بعد از یک بازه زمانی به سرانجام می‌رسند، پس از پایان پروژه نمی توانند بیمه بیکاری بگیرند.
پس از شکایت شاکیان به دیوان عدالت اداری در خصوص استنکاف تامین اجتماعی از پرداخت مقرری بیمه بیکاری به این گروه از کارگران، دیوان عدالت اداری با رد این شکایت اعلام کرد: بر اساس ماده ۲ قانون بیمه بیکاری، بیکار فرد بیمه شده ای است که «بدون میل و اراده خود» از کار بیکار شود. بنابر توجیه دیوان عدالت اداری کارگران مشاغل فصلی و غیر مستمر به دلیل اینکه در زمان آغاز به کار به زمان پایان پروژه و اتمام کار خود آگاهند بنابراین بیکاری آنها «بدون میل و اراده» تلقی نمی شود و نمی توانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند.
در این راستا «کارگران فصلی» و «شاغل در مشاغیر غیر دائم» صرفا در شرایطی می توانند از مزایای قانون بیمه بیکاری و دریافت مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند شوند که در حین کار اخراج و بیکار شوند که فقط در این صورت بیکاری آنها «بدون میل و اراده» تلقی می شود.
کارگران فصلی حق بیمه می‌دهند، ولی بیمه بیکاری نمی‌گیرد
علی خدایی، نماینده کارگران درشورای عالی کار درباره بیمه بیکاری کارگران فصلی ومشاغل غیر مستمر به خبرنگاران گفت:طبق قانون بیمه بیکاری با توجه به اینکه کارگران مشاغل فصلی و غیر مستمر به صورت ارادی از کار بیکار می‌شوند مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند.
وی ادامه داد: این کارگران از حق قانونی خود محروم هستند. در حالی کارگران فصلی و مشاغل غیرمستمر از دریافت مقرری بیمه بیکاری محرومند، که طبق قانون بیمه بیکاری تمام کارگران مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی به شرط پرداخت سهم۳درصد صندوق بیمه بیکاری، می تواند از مزایای قانون بیمه بیکاری بهره مند شود.با این حال، این کارگران با وجود پرداخت سهم ۳ درصد صندوق بیمه بیکاری از سوی کارفرمایانشان اما از مزایای این قانون بی بهره اند.
خدایی گفت: اگر قرار است این کارگران از شمول پرداخت بیمه بیکاری محروم شوند چرا سهم ۳ درصدی صندوق بیمه بیکاری از سوی کارفرمایان این کارگران دریافت می شود تا برای پرداخت بیمه بیکاری به سایر کارگران هزینه شود؟
وی گفت: در کارهای فصلی مثل کشاورزی، ساختمان‌سازی، سدسازی، برخی کارهای معادن، ماهیگیری و برخی کارهای پروژه‌ای مزیتی به نام بیمه بیکاری برای کارگران وجود ندارد. دلیل آن این است ک قانون بیمه بیکاری «بیکاری» آنها را ارادی می داند. طبق قانون اساسی دولت مکلف است برای تمام اقشار جامعه شغل مهیا کند، وقتی نتوانست شغل مهیا کند،باید حمایت های حداقلی از تمام اقشار جامعه داشته باشد. متأسفانه آن لایحه در شلوغی ها گم شد. بیمه بیکاری حق تمام بیکاران جامعه است. چه آنهایی که سر کار رفتند و بیکار شدند و چه آنهایی که جویای شغل هستند.
خدایی افزود: تمام افرادی که در سن کار می رسند یا باید شغل داشته باشند یا باید بیمه بیکاری دریافت کنند. منکر این موضوع نیستیم که سازمان تأمین اجتماعی قادر به پرداخت بیمه بیکاری به تمام بیکاران جامعه نیست ،چرا که تأمین اجتماعی در وضعیت بحران به سر می برد.تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه گر غیر دولتی است. یعنی دولت از منابع عمومی چیزی خرج سازمان تأمین اجتماعی نمی کند. از محل بیمه پردازی افراد این پول‌ها پرداخت می شود. به همین دلیل نمی توانیم به سازمان تأمین اجتماعی تکلیف کنیم؛ به کسانی که بیمه پردازی نمی کنند چیزی پرداخت کند.
خدایی: این سازمان به ازای روزهایی که بیمه گر، حق بیمه پرداخت کرده است وطبق قانون و تعهداتی که دارد،کار را انجام می دهد. بهتر این است که سازمان تأمین اجتماعی از محل منابع عمومی و درآمدهای خودش و بازتوضیح درآمدهای کشور این اقشار جامعه را در نظر بگیرد. سازمان تأمین اجتماعی در توزیع عدالت می‌تواند به عنوان نهاد یا عامل واسط برای اجرای دقیق عدالت اجتماعی انجام وظیفه کند،مشروط بر اینکه منابع عدالت اجتماعی در اختیارش قرار بگیرد،عدالت اجتماعی یعنی بازپرداخت مناسب توزیع ثروت‌های عمومی. حق کارگری است که در حال حاضر بیکار است و معیشتش تأمین شود. تأمین اجتماعی می تواند پرداخت بیمه بیکاری را بر عهده بگیرد به شرطی که منابع آن تأمین شود.
منبع: تسنیم
